काठमाडौं । काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयको विशेष टोलीले स्वचालित हतियार र पेस्तोलसहित कैलालीको टिकापुर–१ का शिवराज धमलालाई पक्राउ गरेको छ । उनी पठाओ राइडर पनि रहेको खुलेको प्रहरीले बताएको छ ।
उनीबाट प्रहरीले स्वचालित इन्सास हतियार, सर्टगन र पेस्तोल बरामद भएको अपराध अनुसन्धान कार्यालयका एसपी तथा प्रवक्ता काजिकुमार आचार्यले बताए । उक्त हतियारहरू २३ र २४ भदौमा भएको जेनजी आन्दोलनको क्रममा सुरक्षाकर्मीबाट लुटिएको बताइएको छ । जेनजी आन्दोलनको बेला प्रहरीका मात्रै १ हजार २७१ हतियार आन्दोलनकारहरूले लुटेका थिए । ५ सय भन्दा बढी हतियार अझै बेपत्ता छन् ।
एउटा रिपोर्टअनुसार, आन्दोलनका क्रममा नेपाल प्रहरी को मात्र १ हजार २७१ थान हतियार लुटिएको वा हराएको विवरण आएको छ।सो रिपोर्टमा भनिएको छ, अहिलेसम्म ७२३ थान हतियार फिर्ता भएका छन् र ५४८ थान अझै खोजी भइरहेको विवरण छ।अर्को स्रोतले “देशभर करिब २ हजार ९६४ थान हतियार फेला नपरेका” भनेर बढी अंक उपलब्ध गराएको छ।सार्वजनिक सुरक्षाको दृष्टिले, लुटिएका हतियारहरूको खतराले नेपालमा आपराधिक समूह, सशस्त्र लुटपाट, हथियार विनिमय÷अन्तर्राष्ट्रिय तस्करी जस्ता जोखिम बढाउँछ। माथि स्रोतले “आपराधिक गिरोहको हातमा पुग्ने जोखिम” भएको बताएका छन्।विशेष गरेर जब हतियार प्रहरीबाट लुटिन्छन्, राज्यको मोनोपली अर्थात् हतियार नियन्त्रण गर्ने क्षमता कम हुन जान्छ—यो कानुनी राज्यका लागि ठूलो समस्या हो।
आन्दोलनका क्रममा ठाउँ–ठाउँमा प्रहरी कार्यालयमा तोड़फोड़, आगजनी, लुटपाट भएका छन्, जसले सहज पहुँच दिएका छन्। सञ्चालकीय तहमा सम्भवतः प्रहरी हतियार सुरक्षा व्यवस्थामा कमजोरी देखिएको छ — यो निरीक्षणयोग्य कुरा हो कि हतियार सुरक्षित कहाँ थिए र किन पहुँच खुल्यो। बरामद भएका हतियार संख्या राम्रो जस्तो देखिए पनि अझै ५०० भन्दा बढी बेपत्ता हुनुले खोजी–अनुसन्धान, तथा सार्वजनिक जानकारीको पहुँचमा समस्या संकेत गर्छ।
यस्तो खालको घटना राजनीतिक रूपमा ठूलो विषय हो — एकातिर आन्दोलन प्रदर्शनको रूपमा सुरु भए तापनि, दोस्रो तिर यसको दिशानिर्देशन, नियन्त्रण तथा परिणामले ठूलो संवेदनशीलता पाएको छ। आम जनता र सुरक्षा निकायहरुकोोनबीचको भरोसा प्रभावित हुन सक्छ — जब सुरक्षा निकायमाथि समुहले हतियार लिनसक्ने अवस्था हुन्छ, त्यसले राज्य–सामाजिक सम्बन्धमा असर पु¥याउँछ।
बेपत्ता हतियारहरूको अनुगमनका लागि विशेष टोली, प्रविधि (जस्तै सिसिटिभी फुटेज, सामाजिक सञ्जाल भिडियोहरु) तथा विशेष संयन्त्र आवश्यक देखिन्छ। प्रहरी÷सुरक्षा निकायहरुले सर्वसाधारणलाई हतियार फिर्ता गर्न आह्वान गरेका छन्। यो महत्त्वपूर्ण छ — हतियार भएकाले नजिकका सुरक्षा निकायलाई जानकारी गराउनुपर्ने अवस्था छ।भविष्यमा यसप्रकारको घटना नहोस् भन्नका लागि प्रहरीलाई आफ्नो हतियार भण्डारण, सुरक्षा व्यवस्था, तेज प्रतिक्रिया क्षमता र जोखिम मूल्याङ्कन (तजचभबत बककभककmभलत) मा सुधार गर्नुपर्छ।केही लुटिएका हतियार सिमानासम्म पुगेका छन् — यो अन्तरराष्ट्रिय÷सीमानिकृत तस्करी सञ्जालसँग सम्बन्धित हुन सक्छ।सरकार÷प्रहरीले इस किसिमका ठूला घटनाका तथ्याङ्क, अनुगमन प्रक्रिया र परिणाम सार्वजनिक रूपले प्रस्तुत गर्दा विश्वास निर्माण हुनेछ ।
जेन्जी आन्दोलनका क्रममा ञ्१,२७१ थान हतियार लुटिएको भन्ने तथ्यांक देखिन्छ ।यसमा अझै ञ्५०० थान हतियार बेपत्ता रहेको समाचार छ। यसले नेपालका लागि समकालीन सुरक्षा चुनौतिहरू उजागर गर्दछ । हानिकारकको हातमा राज्यको असगठित हतियार जानु, प्रहरी÷सुरक्षा बलको सम्भावित कमजोरी, तस्करी जोखिम, सामाजिक भरोसाको क्षरण।यो मात्र एक संख्या होइन — यो संकेत हो कि राज्य र समाजले सुरक्षा संरचना, जोखिम पूर्वानुमान, स्रोत संयन्त्र, खोजी तथा सार्वजनिक सहभागितामा सुधारको आवश्यक्ता छ।
प्रतिक्रिया